خصلت اول: وقتی نمازگزار به نماز ایستاد فرشتگان از آن جا تا دورنمای آسمان او را در بر می گیرند و او در میان صفوف فرشتگان می باشد .

چرادر نمازهمه فرشتگان مامور حفظ انسان اند؟ از چه چیز؟

از وسوسه ها، تا شیطان و وهم از هیچ راهی حواس نمازگزار را به خود متوجه نکنند، چون شیطان در کمین است .

یک وقت می گوییم فلان نماز صحیح است، همان نمازی که وقتی تمام شد صورتش سیاه است و به نمازگزار می گوید: تو مرا ضایع کردی خدا تو را ضایع کند . و یک وقت هم صورتش سفید است و روشن و می گوید: تو مرا حفظ کردی خدا تو را حفظ کند . اگر نمازگزار به حضور خدای سبحان برای نماز ایستاد همه اطراف او را فرشتگان فرا می گیرند که مبادا شیطان گزندی به او برساند، چون شیطان در کمین نماز، و روزه است، و نشانی او کمین کارهای خیر است، در کنار کار خیر می نشیند و وسوسه می کند . خودش گفت: «لاقعدن لهم صراطک المستقیم » .²

من در کمین راه راست می نشینم، کمین می گیرم و نمی گذارم اینها بگذرند . هر جا که مرکز فساد و گناه است در تیول شیطان است . شیطان در نماز وسوسه می کند، یک وقت انسان متوجه می شود که نمازش تمام شده است و می گوید السلام علیکم و رحمة الله و برکاته .

یکی از عرفای بزرگ سخنی دارد که در کتاب اسرارالصلوة امام خمینی هم آمده است . آن عارف بزرگوار اسلامی می گوید: کسی که در نماز حواسش پیش غیر خدا و پیش زندگی است او چگونه به خود اجازه می دهد که در پایان نماز بگوید السلام علیکم و رحمة الله، من شرمنده ام . سرش آن است که نمازگزار با خدا مشغول مناجات است: المصلی یناجی ربه . پس با مردم نیست ، در جمع دیگران نیست، وقتی نمازش تمام شد و مناجاتش با خدای سبحان به پایان رسید، از حضور خدا برمی گردد و در بین مردم قرار می گیرد، و چون اولین بار است که وارد جمع دیگران می شود، می گوید السلام علیکم . افرادی که در مجمع و مجلسی در کنار یکدیگرنشسته اند هیچ کدام به یکدیگر سلام نمی کنند، زیرا در حضور یکدیگرند; کسی که در آن جمع نیست و از جای دیگر وارد می شود سلام می کند . سلام آخر نماز نه دعاست و نه ذکر است بلکه تحیت است . لذا اگر کسی در وسط نماز عمدا بگوید السلام علیکم نمازش باطل است; و اگر اشتباها گفت، دو سجده سهو دارد . سلام آخر نماز کلام آدمی است که به عنوان تحیت و درود است; چون نمازگزار با خدایش مناجات می کند و در بین مردم نیست، وقتی که نمازش تمام شد و از مناجات خدا برگشت و زمینی شد و به جمع مردم پیوست به مردم سلام می کند . لذا گفتند در نماز جماعت هنگام گفتن «السلام علیکم » امام به کدام قسمت نگاه کند و مامومین به کدام قسمت نگاه کنند . آن بزرگ عارف می گوید: من در تعجبم کسی که حواسش پیش زندگی است، او اصلا با خدا مناجات نکرده و از مردم جدا نشده است، چگونه به خود اجازه می دهد که بگوید السلام علیکم .

امیرالمؤمنین - سلام الله علیه - فرمود: «سلونی قبل ان تفقدونی فانی بطرق السماء اعلم منی بطرق الارض » .³

هرچه می خواهید از من بپرسید، من راه های آسمان را بهتر از راه های زمین می دانم، اسرار غیبی را بهتر از احکام عالم شهادت می دانم . کسی برخاست و عرض کرد: یا علی، از آن جا که شما ایستاده اید تا عرش خداوند چقدر راه است . حضرت فرمودند: سؤالت چنان باشد که مطلبی یاد بگیری، غرضت تعنت نباشد; و اما این که سؤال کردی از این جا که من ایستاده ام تا عرش خدا چقدر فاصله است: «من موضع قدمی الی العرش ان یقول قائل مخلصا لااله الا الله » . اگر گوینده ای با اخلاص این کلمه طیبه را بگوید تا به عرش خدا راه دارد . ضمیر طاهر مؤمن عرش و فرش را طی می کند چون: قلب المؤمن عرش الرحمن است .⁴

از امام صادق - علیه السلام - نقل شده است که: «من قال لا اله الا الله مخلصا دخل الجنة و اخلاصه ان تحجزه لا اله الا الله عما حرم الله عزوجل » .⁵

اخلاص این کلمه آن است که این کلمه انسان را حاجز و حایل باشد و نگذارد انسان گناه کند، این کلمه بین انسان و گناه دیوار محکمی باشد . معنای اخلاص این است . بنابراین همه فرشتگان با نمازگزاران هستند تا نمازگزار نمازش را به پایان برساند .

خصلت دوم: خیرات از چهره های آسمان مرتب بر سر نمازگزار فرود می آید تا نمازش را به پایان برساند .

خیر چیست، و ما چه چیزی را خیر می دانیم؟ بعضی از عمرها بابرکت است: داشتن رفیق خوب، استاد خوب، شاگرد خوب، فرزند صالح، اخلاص، جزء خیراتی است که وسیله است تا انسان را به آن خیر نهایی برساند .

خصلت سوم: خدای سبحان فرشته ای را وکیل کرد که به نمازگزار بگوید: تو اگر بدانی با چه کسی مناجات می کنی هرگز دست از نماز برنمی داری .

لذا از معصوم - علیه السلام - در مناجات آمده است: «واذقنی حلاوة ذکرک; شیرینی یادت را به من بچشان .» ما چون نچشیدیم نماز برای ما یک عادت است .

پس اگر خداوند در قرآن ملائکه را مکرم می داند و می فرماید «بل عباد مکرمون » ،⁶ و در روایات فرمود نمازگزاران در بهشت مکرم اند، برای آن است که نمازگزار خوی فرشتگی پیدا کرده است، هرچه فرشتگان دارند او دارد . خدا فرشته را به اوصافی معرفی می کند، سپس به ما می فرماید آن اوصاف را شما هم تحصیل کنید

در سوره انبیاء فرمود:

فرشتگان کسانی اند که: «لایسبقونه بالقول و هم بامره یعملون » .⁷

فرشتگان هرگز جلو نمی افتند و تابع امر خدا هستند، سعی می کنند برابر دستور خدا کار انجام دهند . آن گاه در سوره حجرات به مؤمنین می فرماید: «یا ایها الذین آمنوا لاتقدموا بین یدی الله و رسوله » .⁸

مؤمنین! شما جلو نیفتید، تابع دستور حق باشید، یعنی همانند فرشته باشید، فرشتگان تابع اند، شما هم تابع باشید تا خوی فرشتگی در شما ایجاد شود، خود فرشته بشوید .

در ذیل آیه کریمه: «الحمد لله فاطر السموات والارض جاعل الملائکة رسلا اولی اجنحة مثنی و ثلاث یزید فی الخلق ما یشاء ان الله علی کل شی ء قدیر» .⁹

آمده است که جعفر طیار - سلام الله علیه - وقتی دو دستش را در راه خدا داد، خدای سبحان به او دو بال مرحمت کرد که یطیر بهما مع الملائکة فی الجنة .¹⁰

جعفرطیار با فرشتگان در بهشت است . این محشور شدن با ملائکه است . هیچ لذتی بالاتر از این نیست . این گونه پاداش های غیبی به عنوان ظهور راز عبادت و اطاعت، به عنوان بروز روح عبادت اند که انسان با فرشتگان محشور باشد .¹¹

امام صادق (ع) فرموده است: 
هر كس نمازهاى واجب را در اول وقت بگزارد و حدود آن را حفظ كند، فرشته آن نماز را در حالى كه پاك و رخشان است به آسمان مى ‏برد و آن نماز به نمازگزار ندا مى ‏دهد كه خدايت حفظ كند آن چنان كه مرا حفظ كردى و من تو را به خداى مى ‏سپارم همچنان كه تو مرا به اين فرشته گرامى سپردى.

^منابع:

^{1.سایت حوزه}

^{2.اعراف (7) آیه 16 .}

^{3.نهج البلاغه، خطبه 189; احتجاج، طبرسی; بحارالانوار، ج 10، ص 128 .}

^{4.این مضمون از حدیث حارثة بن مالک در اصول کافی، ج 1، باب حقیقة الایمان والیقین، استفاده می شود .}

^{5. توحید، صدوق، حدیث 26 .}

^{6.انبیاء (21) آیه 27 .}

^{7.همان، آیه 27 .}

^{8.حجرات (49) آیه 1 .}

^{9.فاطر (35) آیه 1 .}

^{10. سفینة البحار، محدث قمی، ماده جعفر .}

^{11.این مقاله، ویراسته و تلخیص شده سه گفتار از حضرت آیة الله استاد جوادی آملی است که با عنوان «اسرار عبادت » القا شده است .}