قِبله

کعبه که در شهر مکه و در مسجدالحرام قرار دارد، قبله است و مسلمانان باید رو به آن نماز بخوانند. کسى که بیرون شهر مکه و دور از آن است، اگر طورى بایستد که بگویند رو به قبله نماز مى‏خواند، کافى است.
این امر اختصاص به نماز ندارد، بلکه ذبح حیوان هم باید به سوى قبله باشد تا پاکیزه و حلال گردد.
البته شایسته تر است؛ مسلمان تمام کارهای خود از جمله خواب و خوراک را رو به قبله انجام دهد، خصوصاً اینکه در پایان زندگى، جسم را نیز رو به قبله به خاک مى ‏سپارند. 

– کسی که نماز واجب را ایستاده میخواند، باید طوری بایستد که بگویند رو به قبله ایستاده و لازم نیست زانوها و نوک پای او هم رو به قبله باشد.
– کسی که باید نشسته نماز بخواند، اگر نمیتواند بطور معمول بنشیند و در موقع نشستن، کف پاها را به زمین می گذارد، باید در موقع نماز صورت و سینه و شکم او رو به قبله باشد و لازم نیست ساق پای او رو به قبله باشد.
– کسی که باید خوابیده نماز بخواند، باید در حال نماز به پهلوی راست بخوابد طوری که جلوی بدن او رو به قبله باشد و اگر ممکن نیست باید به پهلوی چپ بخوابد و جلوی بدن همچنان رو به قبله و اگر به این شکل هم نتواند باید به پشت بخوابد و کف پا رو به قبله باشد.
– نماز مستحبی را می شود در حال راه رفتن و سواری هم خواند و اگر مسلمان در این دو حال، نماز مستحبی بخواند لازم نیست رو بقبله باشد.

توضیح المسائل مراجع(فتاوای ۱۲ مرجع)،ج۱، ص۴۵۲٫

 روش تشخیص قبله 
۱- علم (یقین): 
اگر کسی علم به قبله بودن یک جهت پیدا کرد، بایستی حکم به قبله بودن آن طرف نماید. 
– شخصی که یقین به قبله ندارد، اگر بخواهد غیر از نماز کاری انجام دهد که شرط قبله لازم است، مثلاً بخواهد سر حیوانی را ببرد، باید به گمان عمل نماید و اگر گمان ممکن نیست به هر طرف که انجام دهد صحیح است.
۲- شهادت دو نفر شاهد عادل: 
به شرطی که شهادت آنان از روی حس و مشاهده باشد که در این صورت ولو شهادت آنان یقین هم نیاورد،جایگزین یقین می شود.
۳-  شناسایی علمی: 
شخصی که مورد اطمینان است از روی قاعده علمی قبله را شناسایی کند.
۴- ظن و  گمانى که از محرابِ مساجد و قبورِ مسلمین حاصل شود: 
ظن و  گمان از هر راهی که باشد، چه از راه محراب مساجد و قبور مسلمین و چه از گفته صاحب خانه، خورشید، ستاره و قطب نما.

– البته باید توجه داشت در صورتی می توان به گمان عمل کرد که شخص نتواند گمان قوی تری پیدا کند، والا بایستی گمان قوی تر را تحصیل نماید؛ مثلا اگر مهمان از گفته صاحب خانه گمان به قبله پیدا کرد، ولی از راه دیگرگمان قوی تر به دست آورد، نباید به حرف او عمل نماید.
– اگر شخص برای پیدا کردن قبله وسیله‌ای ندارد، یا با این که کوشش کرده، گمانش به طرفی نمیرود، چنانچه وقت نماز وسعت دارد باید چهار نماز به چهار طرف بخواند و اگر به اندازه چهار نماز، وقت ندارد؛ باید به اندازه‌ای که وقت دارد، نماز بخواند، مثلا اگر فقط به اندازه یک نماز وقت دارد، باید یک نماز به هر طرفی که میخواهد بخواند.
– کسی که باید به چند طرف نماز بخواند، اگر بخواهد نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا را بخواند بهتر آن است که نماز اول را به هر چهار طرف بخواند، بعد نماز دوم را شروع کند.

توضیح المسائل مراجع(فتاوای ۱۲ مرجع)، ج۱، ص۴۵۵٫