شهید مطهری در کتاب «آزادی معنوی» آورده است:

حضور قلب در نماز مرتبه دوم تقواست که آن تسلط و حفظ فکر و ذهن و خیال است.( آزادی معنوی، ص 95)

باید دانست این مرحله دوم تقوا بسیار سخت‌تر و مشکل‌تر است از مرتبه اول (که حفظ اعضاء و جوارح) است. به تعبیر روایت حفظ فکر و خیال همان قدر سخت است که مواظب باشیم پر پرنده ای که به شاخه ای آویزان است لرزش نداشته باشد.( مثل القلب کمثل ریشه فی الفلات تعلقت فی اصل شجرة یقلبها الریح ظهرا البطن: نهج الفصاحه، و جامع صغیر ج1، ص 102)

بدیهی است، تسلط بر افکار و خیالات، (که مرتبه‌ی دوم تقوا محسوب می‌گردد) منوط به موفق شدن در مرحله‌ی اول تقواست؛ یعنی باید انسان در کلاس مدیریت و کنترل اعضاء و جوارح، نمره‌ی قبولی به دست آورده باشد، تا بتواند به کلاس بالاتر یعنی تسلط بر ذهن خود راه پیدا کند و موفق گردد.

به تعبیر شهید مطهری:

انسان در دو لحظه به یک حالت نیست و بیش از هر چیز تحت تأثیر اعمال خویش است، یک عمل نورانی به او نور می‌بخشد و عمل کثیف ظلمانی نور را از انسان می‌گیرد و او را تاریک می‌کند. کار نیک به دل انسان نرمش می‌دهد و او را آماده برای پذیرش اندرزها و حق و حقیقت می‌نماید. و برعکس اعمال خلاف فطرت انسانی، قساوت دل می‌آورد.( آشنایی با قرآن. ج 21، ص 146)

                                                                                              منبع: سایت تبیان